Yüzde beliren beyaz lekeler, pek çok kişi için hem estetik kaygı hem de sağlık endişesi oluşturur. Bu tür lezyonlar genellikle “vitiligo” ile ilişkilendirilir. Ancak gerçekte, yüz bölgesinde beyazlıkla seyreden birçok farklı dermatolojik durum bulunmaktadır ve hepsi vitiligo değildir. Özellikle kendi kendine tanı koymaya çalışan hastalar, bu tür cilt değişikliklerini vitiligo sanarak endişeye kapılabilir.

Bu yazıda, yüzde görülen beyaz lekelerin olası nedenlerini bilimsel bir perspektiften inceleyerek vitiligo ile benzer belirtiler gösteren diğer hastalıkları, klinik özelliklerini, tanı kriterlerini ve tedavi seçeneklerini detaylı olarak ele alacağız. Aynı zamanda bu tür belirtilerle karşılaşıldığında neler yapılması gerektiği, hangi durumlarda dermatoloğa başvurulması gerektiği ve doğru tanıya ulaşmak için hangi tetkiklerin yapılmasının uygun olduğu da tartışılacaktır.

Vitiligo’nun Yüzdeki Klinik Görünümü

Vitiligo, melanin pigmentinin kaybına neden olan ve ciltte süt beyazı renkli, sınırları net lezyonlar ile karakterize bir hastalıktır. En sık yüz, el sırtı, diz, dirsek ve genital bölge gibi travmaya açık yerlerde görülür. Özellikle yüzde yer alan vitiligo lezyonları şunları içerir:

• Perioral (ağız çevresi), periorbital (göz çevresi) veya burun kanatlarında beyaz plaklar
• Sıklıkla simetrik yerleşim
• Sınırları belirgin, süt beyazı renkte
• Kıllarda beyazlaşma (poliosis) eşlik edebilir
• Genellikle ağrısız ve kaşıntısızdır
• Zamanla genişleme eğilimindedir

Ancak her beyaz leke bu özellikleri taşımaz ve vitiligo dışı nedenler de oldukça yaygındır.

Yüzde Beyaz Lekelere Neden Olan Diğer Dermatolojik Durumlar

Aşağıdaki tabloda, vitiligoya benzer şekilde yüzde beyaz lekelere neden olan bazı önemli cilt hastalıkları yer almaktadır:

Vitiligo ile Pityriasis Alba’nın Karıştırılması

En sık karışan iki tablo vitiligo ve pityriasis albadır. Özellikle çocukluk çağında, yüz bölgesinde ortaya çıkan açık renkli lekeler, aileler tarafından vitiligo sanılabilir. Oysa pityriasis alba:

• Atopik dermatit öyküsü olan çocuklarda daha sık görülür
• Hafif kaşıntı yapabilir
• Lekeler beyaz değil, açık pembemsi-gri tonundadır
• Cilt kuru ve hafif pulludur
• Yaz aylarında bronzlaşan ciltte daha belirginleşir
• Zamanla kendiliğinden kaybolabilir

Bu açıdan dermatolojik değerlendirme ve gerekirse wood lambası muayenesi (ultraviyole ışıkla yapılan cilt değerlendirmesi) yapılması önemlidir.

Tanı Yöntemleri: Vitiligo ve Diğer Hastalıklar Nasıl Ayırt Edilir?

Doğru tanıya ulaşmak için şu değerlendirme ve testler yapılabilir:

1. Klinik muayene – Lezyonun sınırları, rengi, yayılımı, yerleşimi değerlendirilir
2. Wood ışığı ile muayene – Vitiligo lezyonları UV altında parlak beyaz görünür
3. Deri biyopsisi – Gerekirse melanosit yoğunluğu incelenebilir
4. KOH testi – Mantar enfeksiyonu şüphesi varsa kullanılır
5. Öykü alma – Travma, ilaç, güneş yanığı, kimyasal temas sorgulanır
6. Dermoskopi – Pigment dağılımı ve melanosit izleri analiz edilebilir

Bu testler sayesinde, lekenin vitiligoya mı yoksa başka bir duruma mı bağlı olduğu netleştirilebilir.

Vitiligo Sanılan Ama Tehlikeli Olabilecek Durumlar

Her ne kadar yüz bölgesinde görülen çoğu beyaz leke iyi huylu olsa da, nadir bazı durumlar ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir:

• Kutanöz lupus eritematozus: Diskoid tipte lezyonlar hipopigmente hale gelebilir
• Lepra (Hansen hastalığı): Bazı endemik bölgelerde halen görülmekte
• Liken sklerozus: Ciltte atrofi ve skar gelişimiyle seyredebilir
• Melanomun hipopigmente varyantı: Nadir ama hayati bir durumdur; erken tanı hayati önem taşır

Bu nedenle, özellikle tek taraflı, hızla büyüyen, sınırları düzensiz veya his kaybı ile seyreden beyaz lekelerde vakit kaybetmeden dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.

Tedavi: Duruma Göre Değişkenlik Gösterir

Her beyaz leke için vitiligo tedavisi uygulamak uygun değildir. Tanıya göre tedavi yaklaşımı değişkenlik gösterir:

• Vitiligo: Fototerapi (NB-UVB), topikal takrolimus, steroid krem, lazer tedavileri
• Pityriasis alba: Nemlendirici kremler, hafif steroid, güneşten koruma
• Tinea versicolor: Antifungal kremler veya şampuanlar
• Postinflamatuar hipopigmentasyon: Altta yatan durum tedavi edilmelidir
• Travmatik pigment kaybı: Kozmetik destek gerekebilir
• Liken sklerozus: İmmünmodülatör kremler, takip gerekir

Yanlış tedavi uygulamaları durumu kötüleştirebilir ya da ciltte kalıcı iz bırakabilir.