Vitiligo Tanısı: Görsel ve Klinik Yaklaşımın Önemi

Vitiligo genellikle klinik olarak tanınan bir hastalıktır. Dermatologlar, lezyonların şekli, dağılımı, rengi ve sınırları gibi görsel özelliklere dayanarak teşhis koyabilir. Ancak benzer görünüme sahip bazı diğer cilt hastalıkları ile karıştırılmaması için destekleyici testler yapılabilir.

Vitiligo’nun Tanısal Özellikleri

Deri muayenesinde dikkat edilen başlıca bulgular:

• Süt beyazı renkte, net sınırlı lezyonlar
• Simetrik dağılım (özellikle el, yüz, genital bölge, diz-dirsek)
• Tüylerde renk kaybı (depigmente kıllar)
• Zamanla lezyonların genişlemesi
• Travma yerlerinde yeni lezyonlar (Koebner fenomeni)

Eğer bu bulgular varsa, dermatolog ilk etapta tanıyı büyük oranda koyabilir.

Wood Lambası (Ultraviyole Işık) İncelemesi

Wood lambası nedir?

Wood ışığı, 365 nm dalga boyunda UVA yayan bir tür mor ötesi ışıktır. Karanlık bir odada kullanılır ve pigment değişikliklerini görünür hale getirir.

Vitiligo’da Wood lambası bulguları:

• Lezyonlar parlak beyaz – mavimsi ışıkla parlar
• Normal deriden keskin sınırlarla ayrılır
• Henüz çıplak gözle görülmeyen erken lezyonlar bu ışık altında fark edilebilir

Bu test, özellikle açık tenli bireylerde tanıyı netleştirmek ve hastalığın yayılımını belirlemek için önemlidir.

Deri Biyopsisi: Ne Zaman Gerekir?

Deri biyopsisi, genellikle vitiligo tanısı klinik olarak net değilse yapılır. Özellikle şüpheli vakalarda veya benzer görünüme sahip diğer hastalıklardan (pityriasis alba, mantar, lökoderma vb.) ayırt edilmek istendiğinde tercih edilir.

Biyopsi bulguları:

• Melanosit sayısında azalma veya yokluk
• Epidermiste pigment eksikliği
• Otoimmün hücre infiltrasyonu (bazı vakalarda)

Bu test invaziv olduğundan genellikle zorunlu hallerde yapılır.

Kan Testleri ve Otoimmün Tarama

Vitiligo, sıklıkla diğer otoimmün hastalıklarla birlikte görülebilir. Bu nedenle tanı koyulduktan sonra bazı kan testleri istenebilir. Bu testler doğrudan vitiligo tanısı için değil, eşlik eden hastalıkların taranması için önemlidir.

Yapılabilecek testler:

• TSH, FT3, FT4: Tiroid fonksiyon bozuklukları (Hashimoto tiroiditi sık görülür)
• Anti-TPO, Anti-TG: Tiroid otoantikorları
• B12 Vitamini: B12 eksikliği sıklıkla eşlik eder
• Kan şekeri ve HbA1c: Tip 1 diyabet taraması
• ANA, ENA testleri: Sistemik otoimmün hastalık taraması (gerekli durumlarda)
• 25(OH)D (D vitamini): Bağışıklık regülasyonu için önemlidir

Ayırıcı Tanıda Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Hastalıklar

Vitiligoyu taklit edebilecek bazı cilt hastalıkları vardır. Bu nedenle tanı sürecinde aşağıdaki rahatsızlıklar göz önünde bulundurulmalıdır:

• Pityriasis alba: Özellikle çocuklarda açık renkli, hafif pullu lezyonlar
• Tinea versicolor (mantar): Sarımsı-beyaz lekeler, kaşıntı eşlik edebilir
• Lökoderma: Kimyasal temas sonrası gelişen pigment kaybı
• Postinflamatuar hipopigmentasyon: Ciltteki iltihap sonrası geçici renk kaybı
• Albinizm: Doğuştan melanin üretim eksikliği, genetik kökenli

Wood lambası, klinik gözlem ve gerekirse biyopsi ile bu hastalıklar vitiligodan ayırt edilebilir.

Çocuklarda ve Açık Tenli Bireylerde Tanı Zorlukları

Açık tenli bireylerde vitiligo lekeleri bazen fark edilmez ya da sadece güneşlendikten sonra ortaya çıkar. Bu gibi durumlarda Wood ışığıyla yapılan inceleme tanı için belirleyici olur. Çocuklarda ise pityriasis alba ile karıştırılabilir, bu nedenle pediatrik dermatolog değerlendirmesi önemlidir.

Vitiligo Tanısı: Özet Akış

1. Klinik muayene (görsel ve fiziksel inceleme)
2. Wood lambası ile destekleme
3. Biyopsi (gerekli görülürse)
4. Kan testleri ile eşlik eden hastalıkların değerlendirilmesi
5. Fotoğrafla takip (yayılım ve iyileşme sürecinin izlenmesi)

Tanı genellikle 1. ve 2. aşamada kesinleştirilir; diğer adımlar kişisel duruma göre değişir.