Vitiligo, her yaş grubunda görülebilse de, çocuklarda ortaya çıktığında hem tanı hem de yönetim açısından özel dikkat gerektirir. Çocukluk çağında görülen vitiligo, yalnızca fizyolojik bir durum değil, aynı zamanda psikososyal gelişim üzerinde de derin etkiler yaratabilir. Bu nedenle, doğru teşhis, uygun tedavi ve aile ile iş birliği içinde yürütülen bir yaklaşım, hastalığın yönetimi kadar çocuğun ruhsal sağlığı açısından da kritik öneme sahiptir.

Araştırmalar, vitiligo hastalarının yaklaşık %25’inde ilk bulguların 10 yaş öncesi ortaya çıktığını göstermektedir. Bu durum, pediatrik dermatolojide dikkatle değerlendirilmesi gereken kronik pigment bozukluklarından biridir.

Çocuklarda Vitiligo’nun Görülme Sıklığı ve Nedenleri

Vitiligo çocuklarda her 1000 bireyde yaklaşık 1–2 oranında görülür. Erkek ve kız çocuklarında görülme oranı benzerdir. Hastalığın nedenleri erişkinlerde olduğu gibi çok faktörlüdür:

• Genetik yatkınlık: Ailede vitiligo öyküsü varsa risk artar
• Otoimmünite: Tiroit hastalıkları, Tip 1 diyabet gibi otoimmün rahatsızlıklarla ilişkilidir
• Travma veya güneş yanığı: Koebner fenomeni denen mekanizma ile yeni lezyon oluşumunu tetikleyebilir
• Stres: Çocuklarda dahi stres faktörü tetikleyici olabilir
• Nörolojik faktörler ve çevresel toksinler de olası katkı sağlayan unsurlardır

Belirtiler: Çocuklarda Vitiligoyu Nasıl Tanırız?

Çocukluk dönemindeki vitiligo, genellikle aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:

• Süt beyazı renginde, net sınırlı cilt lekeleri
• Yüz, eller, dizler, dirsekler ve genital bölge gibi sürtünmeye açık alanlarda sık görülür
• Leke üzerindeki tüylerde beyazlaşma (poliozis) olabilir
• Lezyonlar genellikle ağrısız ve kaşıntısızdır
• Lezyonlar bazen simetrik, bazen tek taraflı (segmental) olabilir
• Wood lambası altında beyaz alanlar parlak beyaz floresans verir

Vitiligo Türleri ve Çocuklardaki Dağılım

Çocuklarda vitiligo, erişkinlerden farklı olarak bazı alt tiplerde daha sık görülür:

• Non-segmental vitiligo: En sık görülen tiptir; simetrik yerleşimlidir, ilerleyici olabilir
• Segmental vitiligo: Cilt sinirlerine paralel tek taraflı leke oluşur, genellikle 1–2 yıl içinde stabilize olur
• Fokal vitiligo: Tek bölgede sınırlı lezyon
• Genital vitiligo: Özellikle adölesanlarda görülebilir

Segmental vitiligo çocukluk çağında erişkinlere göre daha yaygın ve tedaviye daha dirençli olabilir.

Tanı Süreci: Çocuklarda Vitiligoyu Doğru Ayırmak

Vitiligoyu benzer hipopigmente hastalıklardan ayırmak için dikkatli değerlendirme gerekir:

Ayırıcı tanıda dikkat edilmesi gerekenler:

• Pityriasis alba: Özellikle yüz bölgesinde görülür; hafif pullanma olur
• Tinea versicolor: Fungal kaynaklıdır; kazındığında pullanır
• Nevus depigmentosus: Doğumdan itibaren vardır ve ilerlemez
• Postinflamatuar hipopigmentasyon: Öncesinde ciltte tahriş veya inflamasyon öyküsü vardır
• Halo nevus: Bir benin etrafında beyaz halka oluşur

Tanıda kullanılan yöntemler:

• Wood ışığı muayenesi
• Dermatoskopi
• Gerekirse cilt biyopsisi
• Laboratuvar testleri: TSH, anti-TPO gibi otoimmün taramalar

Tedavi Yaklaşımı: Çocuklarda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Çocuklarda tedavi planı belirlenirken yaş, vitiligo tipi, leke yayılımı, psikososyal etkilenme düzeyi ve ebeveyn beklentileri göz önüne alınmalıdır. Aşağıda tedavi seçenekleri özetlenmiştir:

1. Topikal Tedaviler

• Kortikosteroid kremler: Kısa süreli kullanımlarda etkilidir
• Kalsinörin inhibitörleri (Takrolimus, Pimekrolimus): Özellikle yüz gibi hassas bölgelerde tercih edilir
• D vitamini analogları: Repigmentasyonu destekleyebilir
• Emollientler: Cilt bariyerini korumak için destekleyicidir

2. Işık Tedavileri

• Dar bant UVB fototerapi: 6 yaş üstü çocuklarda kontrollü merkezlerde uygulanabilir
• Excimer lazer: Lokal ve küçük alanlar için uygundur

Not: Güneşlenme, kontrollü yapıldığında faydalı olabilir ancak uzun süreli ve korumasız maruziyet yeni leke gelişimini tetikleyebilir.

3. Alternatif ve Tamamlayıcı Yöntemler

• Beslenme desteği: D vitamini, B12, folik asit, çinko, antioksidan açısından zengin diyet
• Bitkisel destek: Kurkumin, Ginkgo biloba gibi anti-inflamatuar özelliği olan bitkiler doktor onayıyla kullanılabilir
• Psikolojik destek: Özellikle okul çağı çocuklarında özgüven kaybını önlemek için psikolojik danışmanlık önerilir

Ailelere Öneriler: Çocuklarda Vitiligo Yönetiminde Rolünüz Büyük

Vitiligo, bulaşıcı veya ölümcül bir hastalık değildir. Ancak çocuğun sosyal çevresinde yaşadığı dışlanma, sorulara yanıt verememe ve beden algısı bozulması gibi etkiler çok daha yıpratıcı olabilir. Bu noktada aile desteği ve bilgilendirme kritik rol oynar:

• Dürüst ve yaşa uygun bilgilendirme yapın
• Görsel açıdan destekleyici kıyafetler veya aksesuarlar seçin
• Sınıf öğretmenleri ve okul rehberlik birimiyle iletişimde olun
• “İyileşemez” gibi olumsuz ifadelerden kaçının
• Düzenli doktor kontrollerini ihmal etmeyin